Meer dan 70 jaar Molukse muziek in Nederland in een notendop
Met de komst van de Molukkers naar Nederland in 1951 kwam ook de rijke muzikale erfenis mee. In Nederland is het cultureel erfgoed van generatie op generatie overgedragen en verder ontwikkeld en hebben Molukkers hun stempel gedrukt op de Nederlandse muziekgeschiedenis. In de jaren vijftig scoorden Molukse ensembles in Nederland hits. In de jaren daarna wisten meerdere Molukse artiesten en groepen ook landelijk successen te boeken. Er zijn verschillende muzikale stromingen waarin de Molukse muzikanten zich de afgelopen decennia in de Moluks-Nederlandse samenleving hebben gemanifesteerd.
Hierbij in het kort een overzicht van de geschiedenis van Molukse ensembles en artiesten die regelmatig hebben opgetreden in het landelijk circuit, als ook artiesten en ensembles die een rol hebben gespeeld of een bijdrage hebben geleverd aan de ontwikkeling van de Molukse muziek binnen de Molukse gemeenschap in Nederland.
Overzicht van de geschiedenis van Molukse ensembles en artiesten
De komst van Molukkers zorgde voor een opleving van de in Nederland vanaf de jaren ’30 populaire Hawaii-muziek (met als bekendste groep de Kilima Hawaiians). In de jaren vijftig en zestig drukten legendes als Rudy Wairata (Mena Moeria Minstrels/Amboina Serenaders), George de Fretes (Royal Hawaiian Minstrels) en Coy Pereira hun stempel op dit genre en werden er hits gescoord.
Ansichtkaart van Rudy Wairata en de Mena Moeria Minstrels.
Foto: collectie L.L.J. Siegers/Moluks Historisch Museum.
De zogenaamde Indorock stroming in de jaren ’60 had zijn Molukse sterren zoals Poppy and the Popcats, Black Magic met de gebroeders Max en Boy Tahalale en de broers Ferry en Victor Kaihatu met The Emeralds. Victor zou later uitgroeien tot een bekende contrabas-speler.
Rock-‘n-rollband The Black Magic uit Nijmegen en omstreken, 1958. Begintijd van de groep met Pauli Tureay en Mathijs Papilaja. Links Max Tahalele (Elst) met naast hem zijn broer Boy. De zanger is Dolf Riupassa (Tiel).
Foto: collectie Moluks Historisch Museum.
Poppy and the Popcats in 1963 met Anis Paliama, Henk Matulessy, John Hoyer, Wim Manuhutu en Noes Rissamasu.
Foto: Mutsaers, Lutgard. (1989: p. 70). Rockin’ Ramona. ‘s-Gravenhage: SDU.
De psychedelische rockgroep Dragonfly met de gebroeders Rudy en Tony de Queljoe maakte in 1968 popgeschiedenis met het nummer ‘Celestial Dreams’. Rudy de Queljoe zou later met de band Brainbox het instrumentale gitaarstuk ‘Mobilae’ (31 augustus 1970) opnemen, dat uitgroeide tot een hymne voor de Molukse gemeenschap.
De latinrock formatie Massada, met oprichter Johnny Manuhutu, en sterpercussionist Nippy Noya, veroverde het Nederlandse popcircuit met de nummer 1 hitsingle ‘Sayang e’ (1980). Ook de funkband Cheyenne, met Eddy en Julya Lekranty (Lo’ko), raakte in de jaren ’70 bekend. Zanger/gitarist/componist Daniel Sahuleka had ook hits met onder meer ‘You made my world so colourful’ (1977), ‘Don’t sleep away the night’ (1980) en ‘I adore you’ (2007).
Nippy Noya op ‘Tifa’s & Turntables’ op Tong Tong Fair 4 juni 2014.
Foto: collectie Moluks Historisch Museum.
Bands die in Indonesië bekend waren werden in Nederland voortgezet, zoals Soeara Maluku (Zeeland), een vereniging van muzikanten opgericht in Surabaya onder leiding van Utus Parinussa.
Vanaf de kampperiode en daarna in de wijken waren er vele dansgroepen met muziekbegeleiding, die steeds professioneler werden en ook buiten de wijken gingen optreden.
In de kampen en wijken waren vanaf het begin tal van kerkkoren en fluitorkesten en bloeiden de muzikanten en bandjes met optredens op Molukse bruiloften en feesten (de zogenaamde ‘Ambon avonden’). Schattenberg kende in 1952 bijvoorbeeld Suara Lease en het fluitorkest onder leiding van Wilhelmus (Emo) Maail. In kamp Vught bestond omstreeks 1954 de vrouwenband Usaha Ibu Players onder leiding van Lies Pattipeilohy.
Voor zangers en zangeressen vormden de kerkkoren een goede voedingsbodem.
Soeara Maloekoe muziekvereniging uit Zeeland. V.l.n.r.: J. Pattianakotta, J.M. Parinussa (staand), B. Rumahlewang (zittend), W. Syaranamual, J.A.J. Manusama, B. Seluta, Fr. Parinussa, Bram Berhitu.
Foto: collectie J.A.J. Manusama/Moluks Historisch Museum.
Fluitorkest uit Schattenberg onder leiding van Wilhelmus (Emo) Maail tijdens vergadering van de BPRMS in de Dierentuin-zaal te Den Haag, 1954.
Foto: collectie P. Helaha/Moluks Historisch Museum.
Hawaïanband van dames in kamp Vught: de Usaha Ibu Players. V.l.n.r.: Eba de Fretes, Buang Pattikawa, Ietje Tuapattinaya, Omi Anakotta, Lies Pattipeilohy.
Foto: collectie Moluks Historisch Museum.
Naast de popmuziek is er een ontwikkeling te zien van de opkomst van tifa-en totobuang groepen, vaak als begeleiding van culturele dansgroepen.
In de jaren zeventig zou de tifa als symbool van hernieuwd bewustzijn en identiteit opgeld doen. Met in 1977 de groep Tala Mena Siwa als voorloper groeide het aantal tifagroepen in de jaren negentig.
In de jaren vijftig waren onder andere Paul Tuhumury (Vught), Paul Lekatompessy (Hoogkerk) en Piet Loppies ( Lunteren) bekende tifa en totobuang spelers. Van de huidige generatie zijn dat bijvoorbeeld Yopie Abraham (Eseu Palaloi – Capelle), het vrouwen trio tifa-spelers Tabitha, Jermaine en Ghilaine Rumahlaiselan (Tiga Batang Rumah – Vught) en de vrouwen tifa-groep Sapa Lawan (Wierden).
Piet Loppies uit Lunteren met tifagroep uit Souburg op Molukse muziekdag in Oost-Souburg 23 juni 1989.
Foto: archief Zeeland, rec.nr. 74195.
Paul Tuhumury bespeelt een totobuang in de kantine van Lunetten.
Foto: collectie M. Manuputty/Moluks Historisch Museum.
Een van de weinige vrouwelijke totobuang-spelers Eguita de Fretes live in de Wisseloord Studios in Hilversum, 2014.
Foto: The Afterward, 2014
Optreden van een tifagroep tijdens de Pasar Maluku in de Darlingmarket, augustus 1999.
Foto: collectie Moluks Historisch Museum.
Zanger en entertainer Ais Lawa-lata groeide uit tot een van de bekendste vertolkers van de lagu-lagu Zijn muzikaal avontuur begon in 1959 als zanger van de Last Boys. Hij werd landelijk bekend door de samenwerking met Wieteke van Dort op TV, in de ‘Late Late Lien Show’ (VARA, 1979-1981). In 1981 bracht hij de door hem opgerichte Suara Maluku band op Vara TV met het lied ‘Ambon Manise’. De band trad op in verschillende samenstellingen met bekende Molukse artiesten, waaronder Chris Latul, Julya Lo’ko, Willy Manusama en Justine Pelmelay.
Suara Maluku Band met Ais Lawalata, Julya Lo’ko en Daniël Sahuleka.
Foto: collectie O. Tatipikalawan/Moluks Historisch Museum.
Chris Latul tijdens Tifa’s & Turntables: guitars’ op Tong Tong Fair, 1 juni 2016.
Foto: collectie N. Wigard/Moluks Historisch Museum.
In de jaren tachtig en negentig nam het aantal optredens en bands toe, aanvankelijk vooral in de Molukse wijken, maar later ook in het zalencircuit van diverse grote steden. In de periode 1982-1984 vonden er vele groepenpresentaties in de Amsterdamse poptempel Paradiso plaats, onder de naam Moluccan Moods.
Later zou hieruit de band Moluccan Moods Ochestra ontstaan onder leiding van Eddy Lekranty. De avonden werden georganiseerd door Eddy Tutuarima, Zeth Mustamu van Massada en Eddy Lekranty van Cheyenne. Aankondigingen en verslagen verschenen in het maandblad Tjengkeh. De muziek werd in samenwerking met Stichting Popmuziek Nederland vastgelegd op 2 LP’s.
Molukse bands hebben altijd veel voor eigen publiek opgetreden met een mengeling van traditionele nummers, covers en eigen materiaal. Vanaf de jaren negentig stonden op vele Molukse feesten de bands: Impulse, Foco, Lady Soul, BOA, HouJSTD band, Gazooth, Bubur M en Bad Habit. In de huidige periode zijn dat onder andere Familiar, Oceanikz, en Remmen Los.
Foco.
Foto uit website uit www.focomusic.nl
In 2010 begon op TV de ‘Voice of Holland’. Danjil Tuhumena, Salome Pieris, Esther Nijhove en Vinchenzo Tahapary scoorden hoog in de shows die volgden. In 2018 won Jimi Bellmartin de Voice Senior. Memru Renjaan staat bekend als gitarist/componist van de hit ‘Parijs’ (samen met Kenny B). Memru begeleidde als muziekproducer meerdere kandidaten bij The voice of Holland in het eerste jaar van Anouk als coach, later ondersteunde hij ook team Ali B met dezelfde rol.
Bekende namen in de gitaarwereld van de laatse jaren zijn Rafael Sinay, Maurice Rugebregt, en Jeffrey en George Sopacua.
Boi Akih met vocaliste Monica Akihary en gitarist Niels Brouwer zijn inmiddels gevestigde namen in de internationale wereld van world/jazzmusic. Een andere bekende zangeres is Jessica Manuputty, die haar solo CD ‘Toma’ (2017) uitbracht met als producer Jett Rebel.
De Nijmeegse gitarist Maurice Rugebregt.
Foto: hoes van eerste solo CD Sioh Maluku (2003) met bewerkte Molukse traditionals
Jeffrey Sopacua tijdens ‘Tifa’s & Turntables: the bass of jazz’ op Tong Tong Fair, 31 mei 2017.
Foto: collectie N. Wigard/Moluks Historisch Museum.
Monica Akihary met Boi Akih op Tong Tong Fair, 31 mei 2017.
Foto: collectie N. Wigard/Moluks Historisch Museum.
Van recente datums zijn Dj’s zoals Chelina Manuhutu, Lady Bee, Rob Manga, Miguell Kaidel, en rappers zoals Jiggy Dje en Ambonwhena, en uit het wijkcircuit Rafa en Nani (Moordrecht).
DJ Chelina Manuhutu.
Foto uit website: http://chelina-manuhutu.com
DJ Rob Manga op Tong Tong Fair ‘Tifa’s & Turntables: guitars’, 1 juni 2016.
Foto: collectie N. Wigard/Moluks Historisch Museum.
DJ Miguell Kaidel.
Foto uit facebook.com/MiguellKaidel/